ترازنامه چیست؟
وظیفه اصلی حسابداری ارائه اطلاعات مالی است؛ اما ترازنامه چیست؟ ترازنامه یک صورت مالی اساسی در حسابداری است که به آن بیلان یا صورت وضعیت مالی نیز گفته می‌شود. وضعیت دارایی، بدهی و سرمایه سه بخش اصلی معادله حسابداری را تشکیل می‌دهند. در واقع ترازنامه اطلاعات اجزای معادله حسابداری را در فرمت و شکل منظم نشان می‌دهد. برای تهیه ترازنامه دارایی‌ها در سمت راست معادله و بدهی و سرمایه در سمت چپ معادله می‌آید. ترازنامه شرکت باید با ترازنامه حسابداری دوره گذشته مقایسه شود. با مقایسه آنها اطلاعاتی از روندها در دوره زمانی به دست می‌آید.
چرا حسابداران و مدیران شرکت‌ها به ترازنامه نیاز دارند؟
تمامی کسب و کارها به یک مدیریت مالی درست و موثر برای رسیدن به موفقیت نیاز دارند. مدیریت مالی درست از طریق کنترل حساب‌ها و ترازنامه به دست می‌آید. این گزارش اجازه می‌دهد که حسابداران و مدیران با یک نگاه عملکرد شرکت را در یک بازه زمانی بررسی کنند. ثبت دقیق ترازنامه شرکت، نقش بزرگی در تصمیم گیری و تدوین استراتژی‌ها دارد. ترازنامه حسابداری کاربرد زیادی دارد؛ زیرا ترازنامه وضعیت مالی سازمان‌ها و شرکت‌ها را به صورت یک گزارش ارائه می‌دهد. گزارشات ارائه شده در مدیریت سازمان و یا شرکت از لحاظ اقتصادی و سرمایه گذاری‌ها کاربرد دارد. اهمیت ترازنامه شرکت عبارتند از:
- بررسی میزان نقدینگی
- امکان تعیین نسبت بدهی به دارایی
- افزایش بهره وری
اقلام ترازنامه
دانستیم ترازنامه چیست اما اقلام آن کدامند؟ به کمک آن در یک بازه زمانی مشخص میزان اقلام زیر مشخص می‌شود:
- دارایی
- بدهی
- سرمایه (حقوق صاحبان سهام)
که می‌توان گفت ترازنامه شبیه معادله حسابداری زیر است:
- دارایی= بدهی+ سرمایه
در یک ترازنامه حسابداری کامل دو ستون اصلی آن باید با هم تراز باشند. زیرا شکل ترازنامه حسابداری، بر معادله حسابداری منطبق است، به همین دلیل بین دو ستون اصلی توازن وجود دارد. ستون سمت راست به دارایی‌ها اختصاص می‌یابد. ستون سمت چپ بدهی‌ها و سرمایه (حقوق صاحبان سهام) را نشان می‌دهد. بخش‌های دیگری هم در ترازنامه شرکت به نام اقلام وجود دارند.
دارایی‌ها در ترازنامه
دارایی در ترازنامه چیست؟ دارایی‌ها مواردی هستند که تحت مالکیت شرکت یا سازمان قرار دارند. دارایی‌ها اولین ستون ترازنامه هستند. نقدینگی دارایی میزان سهولت تبدیل دارایی به وجه نقد را نشان می‌دهد. میزان نقدینگی دارایی‌های یک واحد اقتصادی به ترتیب از بالا به پایین نوشته می‌شوند. اقلامی که دیرتر نقد می‌شوند و ثبات بیشتری دارند در انتهای لیست می‌آیند. دارایی‌ها در ترازنامه حسابداری با توجه به ماهیت و نقد شوندگی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- دارایی‌های جاری
- دارایی‌های غیر جاری (دارایی‌های بلند مدت)
دارایی‌های جاری
دارایی‌های جاری در ترازنامه شرکت، دارایی‌هایی هستند که در طول یک سال یا کمتر به پول نقد تبدیل می‌شوند. دارایی‌های جاری قدرت نقدینگی بالایی دارند مانند:
- وجه نقد یا معادل نقد: وجه نقد نقدترین حالت دارایی است. وجه نقد یا معادل نقد می‌تواند به شکل اوراق خزانه، گواهی سپرده کوتاه مدت و ارز احتیاطی باشد.
- اوراق بهادار قابل فروش: اوراق بهادار، سهام و بدهی قابل فروش هستند.
- حساب‌های قابل نقد: حساب‌های قابل نقد پولی است که مشتریان به شرکت بدهکار هستند. حساب‌های قابل نقد شامل مستمری برای حساب‌های مشکوک میباشد؛ زیرا می‌توان انتظار داشت تعدادی از مشتریان بدهی خود را پرداخت نکنند.
- موجودی کالا: موجودی کالا، کالاهای موجود برای فروش با هزینه کمتر یا قیمت پایین در بازار هستند.
- مخارج پیش پرداخت شده: مخارج پیش پرداخت شده مبالغی است که پیش از این برای آنها هزینه شده است. به طور مثال بیمه، قراردادهای تبلیغ یا اجاره جزو مخارج پیش پرداخت شده هستند.
دارایی‌های غیر جاری
دارایی‌های غیر جاری دارایی‌های بلند مدت هستند. در ترازنامه حسابداری دارایی‌های غیر جاری بیشتر از یک سال طول می‌کشند که به پول نقد تبدیل شوند. دارایی‌های غیر جاری در ترارنامه حسابداری عبارتند از:
- سرمایه گذاری‌های بلند مدت: سرمایه گذاری‌های بلند مدت اوراق بهاداری هستند که تا سال بعد نقد نخواهند شد.
- دارایی‌های ثابت مشهود: دارایی‌های ثابت شامل زمین، ماشین‌آلات، تجهیزات، ساختمان و سایر دارایی‌های بادوام است.
- دارایی‌های نامشهود: دارایی‌های نامشهود، دارایی‌های غیرفیزیکی هستند. دارایی‌های نامشهود زمانی در ترازنامه شرکت آورده می‌شوند که توسط سازمان کسب شده باشند. ارزش دارایی‌های نامشهود ممکن است به شدت دست‌کم گرفته شود.
بدهی‌ها در ترازنامه
بدهی در ترازنامه چیست؟ ستون دوم در سمت چپ متعلق به بدهی‌ها و سرمایه است. بدهی‌ها مبالغی هستند که باید توسط شرکت به طرف‌های خارج از سازمان پرداخت شود. بدهی‌های مختلف یک شرکت به ترتیب سر رسید پرداخت در این گزارش قرار می‌گیرند. بدهی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- طلب تامین‌کنندگان
- سود اوراق قرضه صادره به طلبکاران
- اجاره بها
- تسهیلات
- دستمزد
بدهی‌هایی مانند اجاره عملیاتی در ترازنامه آورده نمی‌شوند. بدهی‌ها در ترازنامه حسابداری به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- بدهی‌های جاری
- بدهی‌های غیر جاری (بدهی‌های بلند مدت)
بدهی‌های جاری
در ترانامه حسابداری بدهی‌های جاری بدهی‌هایی هستند که موعد سررسید آنها در طی یک سال است. بدهی‌های جاری بر اساس تاریخ سررسید فهرست می‌شوند. از بدهی‌های جاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بدهی بانکی
- سود قابل پرداخت
- اجاره
- مالیات
- تسهیلات
- دستمزدهای قابل پرداخت
- پیش پرداخت به مشتریان
- سود سهام قابل پرداخت
بدهی‌های غیر جاری
در ترازنامه حسابداری بدهی‌های غیر جاری، بدهی‌های بلند مدت هستند. بدهی‌های بلندمدت سررسید‌های بالای یک سال دارند. بدهی‌های غیر جاری عبارتند از:
- دیون بلند مدت مانند سود، وام و اصل اوراق قرضه صادره
- بدهی‌های مالیاتی تعلیق شده: بدهی‌های مالیاتی تعلیق شده، مالیات‌های افزوده شده‌ای هستند که تا سال آیند پرداخت نخواهند شد.
حقوق صاحبان سهام در ترازنامه
حقوق صاحبان سهام در ترازنامه چیست؟ به سرمایه، حقوق صاحبان سهام یا دارایی خالص نیز گفته می‌شود. سرمایه کل دارایی شرکت منهای بدهی‌ها است. حقوق صاحبان سهام در ترازنامه شرکت با ارزش شرکت پس از تسویه تمام بدهی‌ها برابر است. در واقع سرمایه، ثروت خالص شرکت را نشان می‌دهد. سرمایه گذاران بابت پول یا سرمایه مهیا شده برای شرکت، سهام دریافت می‌کنند. سهام‌ها می‌توانند عادی یا ممتاز باشند. معمولا حقوق صاحبان سهام شامل سه آیتم زیر است:
- سرمایه: سرمایه شرکت یا سازمان توسط مالکین و سهامداران تهیه می‌شود. ارزش اسمی هر سهم ضربدر تعداد سهام شرکت برابر با سرمایه شرکت‌ها است. سرمایه گذاری می‌تواند کوتاه مدت یا بلند مدت باشد.
- اندوخته قانونی: تا مدتی با اندوخته قانونی کار خاصی نمی‌توان انجام داد. اندوخته قانونی غیر قابل تقسیم است و غیر قابل سرمایه گذاری است. اندوخته باید تا زمان انحلال شرکت نگه داشته شود و پس از انحلال شرکت بین سهامداران تقسیم شود. شرکت‌ها ۵% سود خالص دوره خود را به این حساب اختصاص داده تا این مبلغ حداقل به ۱۰% مبلغ سرمایه برسد.
- سود و زیان انباشته: سود و زیان انباشته یعنی سودی که از سالیان گذشته به صورت انباشته نگهداری شده است .همچنین سود سال مالی جاری را نیز شامل می‌شود.
تفاوت ترازنامه با صورت سود و زیان
تفاوت صورت سود و زیان با ترازنامه چیست؟ تفاوت بین ترازنامه و صورتحساب سود و زیان در تطابق مربوط به زمان آنها می باشد. ترازنامه وضعیت مالی یک شرکت را برای یک نقطه خاص در یک بازه زمانی خلاصه می‌کند. صورت سود و زیان، درآمدها و هزینه‌ها را در یک دوره زمانی مشخص نشان می‌دهد. طول مدت زمان تحت پوشش در صورت سود و زیان متفاوت است اما فواصل معمولا سه ماهه و اظهارنامه‌ها سالیانه میباشد. اظهارنامه درآمد نیازمند یک مجموعه ساده از محاسبات است. بدین صورت که درآمد شرکت را به یک بخش اضافه کرده و تمام هزینه‌ها به دیگری اضافه می‌شود. هزینه‌های کلی از کل درآمد کسر شده و سود و زیان را بر می‌گرداند. ترازنامه شرکت نشان می‌دهد که ارزش واقعی شرکت چقدر است و چه کسی مالک و بدهکار است. همچنین ارزش کامل سرمایه گذاری‌های بلند مدت یا بدهی‌ها در یک آن ظاهر می‌شود. در محاسبه این گزارش دارایی‌ها برابر با بدهی‌ها به علاوه حقوق صاحبان سهام است.
تفاوت ترازنامه با تراز آزمایشی
تراز آزمایشی یک گزارش داخلی است که در بخش حسابداری شرکت می‌ماند. ترازنامه، صورت مالی است که بین سایر ادارات، سرمایه‌گذاران و طلبکاران پخش می‌شود. تراز آزمایشی اطلاعات مالی را در سطح یک حساب ارائه می‌دهد. تراز آزمایشی شامل گزارش ثبت دقیق اسناد و دفاتر واحد تجاری است. در تراز آزمایشی لیستی از نام و مانده از حساب دفتر کل ثبت می‌شود که در انتهای ماه محاسبه می‌شوند. با اطلاعات موجود در تراز آزمایشی صورت مالی واحد تهیه و تنظیم می‌شوند. از اطلاعات موجود در تراز آزمایشی برای تهیه صورت‌های مالی دوره‌ای استفاده می‌شود. در ترازنامه تعداد دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه در یک زمان مشخص جمع می‌شود. ترازنامه باید در قالب استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی و اصول حسابداری پذیرفته شده با فرمت استاندارد گزارش شود. تراز آزمایشی به منظور توازن مانند دفتر کل تهیه می‌شود. ترازنامه به بررسی شرایط اقتصادی واحد در پایان دوره مالی می‌پردازد.
چگونه با ترازنامه وضعیت شرکت خود را تحلیل کنیم؟
توسط ترازنامه، دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت معین می‌شود. هرگز نباید ترازنامه دو صنعت مختلف با یکدیگر مقایسه شوند؛ زیرا صنایع با یکدیگر متفاوت هستند . اطلاعات ترازنامه مالی قابل قیاس با ترازنامه‌های فعال همان کسب و کار است. اگر مجموع دارایی‌ها از دوره زمانی قبل بیشتر شده باشد، پیشرفت را نشان می‌دهد. دارایی‌های مالی باید از کیفیت مناسب برخوردار باشند. همچنین دارایی‌های مالی باید بازدهی بالایی داشته باشند. در قسمت موجودی کالا چه تغییری احساس می‌شود؟ اگر فروش نسبت به سال قبل تغییر نکرده باشد، اما موجودی کالای انبارها بیشتر شده باشد، نشانه خوبی نیست. کم بودن فروش و زیاد بودن موجودی کالای انبار مشکلی در فرآیند فروش یا تولید محصول را نشان می‌دهد. مجموع بدهی‌ها باید نسبت به سال قبل کمتر باشد. در غیر این صورت باید مسئله ریشه یابی و حل شود.
سوالات کسب و کارها با ترازنامه
- بدهی‌های شرکت چقدر است و شرکت متعهد به پرداخت چه مبلغی به طلبکاران است؟
- ثروت خالص یا حقوق سهامداران شرکت چقدر است؟
- دارایی شرکت چقدر است و مالک چه دارایی‌هایی است؟
- آیا ارزش دارایی‌های شرکت نسبت به چند ماه قبل رشد داشته است؟
- هر یک از آیتم‌های ترازنامه شرکت نسبت به دوره‌های زمانی قبل چه تغییری داشته است؟
- بدهی‌های شرکت نسبت به قبل چقدر کاهش داشته است؟ سرعت نرخ رشد بدهی‌ها تندتر، کندتر یا برابر با نرخ رشد دارایی‌ها شده است؟
- وضعیت حقوق سهامداران چگونه است؟ آیا ثروت خالص شرکت نسبت به دوره قبل بیشتر شده است؟
با بررسی موارد گفته شده در ترازنامه حسابداری از سود دهی یا زیان دهی شرکت مطلع می‌شوید. برای دسترسی به آن، شرکت‌های بورسی به آدرس codal.ir مراجعه کنید. روی جست‌وجوی اطلاعیه‌ها کلیک کرده و شرکت مد نظر را بیابید. در بخش گروه اطلاعیه، اطلاعات و صورت مالی سالانه را انتخاب کنید. سپس روی کلید جست‌وجو کلیک کنید. لیست صورت‌های مالی شرکت از آخرین تاریخ به قبل مشاهده خواهد شد.
شما می توانید با ثبت نام در سایت ابرستان به مدت 14 روز کاملا رایگان از تمامی امکانات نرم افزار حسابداری آنلاین ابرستان استفاده نمایید
مصطفی میرازخانی
مطلب خوبی راجع به ترازنامه نوشتیید. شما غیر از نرم افزار حسابداری ابری، کارهای حسابداری هم انجام میدید
مدیر فروش
سلام محبت دارید
در حال حاضر خیر و فقط نرم افزار حسابداری ابری ابرستان رو ارائه میدیم. اگر نیاز به کارهای حسابداری دارید می تونیم شما رو به نمایندگان فروش ابرستان معرفی کنیم